تحلیل رفتار متقابل چیست؟

تحلیل رفتار متقابل نظریه ای است در مورد شخصیت و روش منظمی است برای روان درمانی به منظور رشد و تغییرات شخصی. این تعریفی است که بوسیله انجمن بین المللی تحلیل رفتار متقابل ارائه شده است. درمیان دیدگاه های مختلف روانشناسی ، تحلیل رفتار متقابل از نظر عمق تئوری و کاربرد وسیع و متنوع آن بسیار بر جسته می باشد. تحلیل رفتار متقابل به عنوان نظریه ی شخصیت تصویری از ساختار روانشناختی انسانها به ما ارائه می دهد. بدین منظور از یک الگوی سه بخشی به عنوان الگوی حالات نفسی خود استفاده می کند. همین الگوی شخصیتی به ما کمک می کند تا دریابیم انسانها چگونه عمل و رفتار می کنند و این که چگونه شخصیت خود را در قالب رفتارهایشان آشکار می سازند.

تحلیل رفتارمتقابل همچنین نظریه ای برای ارتباطات فراهم می آورد ، که می تواند برای تجزیه و تحلیل سازمانها و مدیریت نیز بکار رود.

تحلیل رفتار متقابل نظریه ای برای رشد کودک ارائه می دهد. مفهوم پیش نویس زندگی بینگر این است که چگونه الگوهای کنونی زندگی ما ریشه در دوران کودکی دارند. در چهار چوب پیش نویس زندگی ، تحلیل رفتار متقابل توضیحاتی را ارائه می دهد که چگونه شیوه های زندگی دوران بزرگسالی ما باز نوازی همان روشهای دوران کودکی ما است حتی اگر این باز نوازی ، نتایجی را به بار آورد که موجب عناد به خود شود و یا بسیار درد ناک باشد. از این رو تحلیل رفتار متقابل به ما نظریه ی آسیب شناسی روانی را ارئه می دهد.

در حوزه ی کاربرد عملی ف تحلیل رفتار متقابل ، یک نظام روان درمانی را به ما معرفی می نماید و در نتیجه در درمان انواع اختلالات روانی ، از مشکلات روزانه گرفته تا روان پریشی های بسیار عمیق ، بکار می رود. این نظریه ، روش های درمانی برای درمان فردی ، گروهی ، زوجی و خانوادگی ارائه می دهد.

خارج از حوزه درمانی ، تحلیل رفتار متقابل در مراکز آموزشی نیز کاربرد دارد و به آموزگاران و دانش آموزان کمک می کند و در وضعیت ارتباطی روشنی قرار گیرند. و از برخوردهای بی فایده و مخرب بپرهیزند.این نظریه بخصوص برای مشاوره بسیار مناسب است.

تحلیل رفتار متقابل در مدیریت ، آموزش ارتباطات و تجزیه و تحلیل سازمانها وسیله ی بسیار نیرومندی است.

استفاده ی تحلیل رفتار متقابل توسط مدد کاران اجتماعی ، پلیس و نیروهای انتظامی ، و روحانیون از دیگر کاربردهای این نظریه می باشد.

بطور کلی تحلیل رفتار متقابل در هر زمینه ای که نیاز به درک افراد ، روابط و ارتباطات باشد می تواند به کار رود.

نظریات اساسی تحلیل رفتار متقابل

پایه و اساس نظریه تحلیل رفتار متقابل مبتنی بر چند نظریه ی کلیدی است ، که این نظریات تحلیل رفتار متقابل را از سایر دیدگاه های روانشناسی متمایز می سازند. در فصول آینده ما تمامی جزئیات این نظریات را مورد بررسی قرار داده و آنها را با مثالهایی روشن می سازیم. ابتدا آنها را بطور خلاصه بیان نموده و به شما پیشنهاد می کنیم که این بخش ها را بسادگی بخوانید تا با اصطلاحات و نظریات کلی آشنا شوید.

الگوی حالات نفسانی («والد»-«بالغ»-«کودک»)

اساسی ترین نظریه ی تحلیل رفتار متقابل الگوی حالات نفسانی است. یک حالت نفسانی مجموعه ای از رفتارها ، افکار و احساسهای مربوط بهم است که به وسیله ی آن ، بخشی از شخصیت ، خود را در یک زمان بخصوص نمایان می سازد.

این الگو سه حالت نفسانی متفاوت و مجزا را تصویر می کند.

اگر رفتار ، افکار و احساسهای من در واکنش به مسائل این زمانی این مکانی باشد و از اتمام منابع توانائیهایم به عنوان یک فرد بزرگسال بهره گیرم ، در حالت نفسانی «بالغ» خود قرار ئارم.

زمانهایی ممکن است که رفتار ، افکار و احساسهای من درست شبیه یکی از والدینم و یا کسانی که جانشین آنها بودند باشد ف در این صورت من در حالت نفسانی «والد» خود قرار دارم.

گاهی نیز ممکن است رفتار ، افکار و احساسهایم درست مانند زمانی باشد که کودکی بودم ، در این صورت در حالت نفسانی «کودک» خود قرار دارم.

به گیومه اطراف لغات توجه کنید. هرگاه منظورمان حالات نفسانی باشد از آنها استفاده می کنیم («والد» ، «بالغ» ، «کودک») زمانی که این لغات بدون گیومه باشند ف منظورمان از والد، بالغ و کودک اشخاص واقعی هستند.الگوی حالات نفسانی اغلب با و – ب – ک یعنی سه حرف اولیه « والد»، « بالغ » و « کودک » مشخص می شود.

هرگاه الگوی حالات نفسانی را برای درک جنبه های مختلف شخصیت بکار بریم ، تحلیل ساختاری انجام داده ایم.

روابط متقابل ، نوازش ، سازماندهی زمان

اگر من با شما ارتباط برقرار کنم ، می توانم از هر یک از سه حالات نفسانی خود که انتخاب می کنم شما را در مورد خطاب قرار دهم و شما نیز می توانید با هریک از حالات نفسانی خود پاسخ دهید. این تبادل ارتباطی یک رابطه متقابل نامیده می شود.

به کار گیری الگوی حالت نفسانی به منظور تحلیل رشته هایی از روابط متقابل خاص و مناسب نامیده می شود. لغت خاص و مناسب به این منظور اضافه شده است که در رابطه با بخشی از تحلیل رفتار متقابل به صورت خاص بحث می کند تا اینکه تحلیل رفتار متقابل را به شکل کلی مورد بررسی قرار دهد.

زمانی که من و شما در یک رابطه ی متقابل قرار می گیریم ف من با علائم رفتاری خاص خودم حضور شما را درک می کنم و شما نیز با علائم رفتاری خود حضور مرا درک می کنید. به زبان تحلیل رفتار متقابل هر نوع عملی که درک حضور دیگری در آن وجود داشته باشد نوازش نامیده می شود. انسانها برای اینکه بتوانند حالت خوب روحی ف روانی و جسمی خود را حفظ کنند نیاز به نوازش دارند.

وقتی که افراد به صورت گروهی یا دو نفری با یکدیگر در رابطه ی متقابل قرار می گیرند ، اوقات خود را به شکلهای مختلف خاص که می تواند تقسیم بندی و تحلیل گردد می گذرانند. این همان چیزی است که ما تحلیل «سازماندهی زمان» می نامیم.